Συμβουλές για αποτελεσματική μελέτη

Με δεδομένο ότι οι εξετάσεις έχουν μπει για τα καλά στη ζωή όλων, μικρών και μεγάλων μαθητών, φοιτητών, εργαζομένων, είναι σημαντικό να αποκτήσει το παιδί μας δεξιότητες σωστής μελέτης, αν θέλει να πετυχαίνει τα μέγιστα στις εξετάσεις που θα δίνει. Τα όσα περιγράφονται παρακάτω ισχύουν για τα παιδιά μας, αλλά μπορούν να αφορούν και σε μας τους ίδιους.

Συχνά η αποτυχία στις εξετάσεις αποδίδεται στη δυσκολία των θεμάτων, στην πολυπλοκότητα της διατύπωσης, στη δυστροπία των καθηγητών ή των εξεταστών. Κατά τη γνώμη μας όμως, μια από τις κύριες αιτίες είναι η ελλιπής προετοιμασία. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε από την αρχή ότι για τη σωστή προετοιμασία σημασία δεν έχει η ποσότητα, αλλά η ποιότητα του διαβάσματος. Αναπόφευκτα λοιπόν το βάρος πέφτει στην αποτελεσματική και αποδοτική μελέτη και στην κατάρτιση ενός προγράμματος εργασίας.
Το πρόγραμμα αυτό πρέπει να είναι προσεγμένο, εφικτό, ευέλικτο και καλύτερα να έχει γραπτή μορφή.
Η προς μελέτη ύλη πρέπει να ισοκατανεμηθεί στο χρόνο που έχει το παιδί στη διάθεσή του, π.χ. μέχρι τις εξετάσεις. Στόχος μας κάθε μέρα πρέπει να είναι η ολοκλήρωση ενός κεφαλαίου ή μιας συγκεκριμένης ενότητας. Έτσι θα είμαστε σίγουροι πως η μελέτη προχωράει κανονικά. Αυτό επίσης το εφοδιάζει με ηρεμία και δύναμη για το διάβασμα της επόμενης μέρας.
Όσον αφορά στην καθεαυτό μελέτη, πρέπει να έχουμε υπ’ όψη μας τα εξής:

• οτιδήποτε κι αν διαβάζει, δεν θα μπορέσει να το συγκρατήσει στη μνήμη του, αν δεν καταφέρει να βρει τη σχέση του με την καθημερινή μας ζωή (ή αν εμείς δεν το βοηθήσουμε να τη βρει).
• για να μάθει κάτι σωστά, πρέπει να μπορεί να το κατανοεί πλήρως. Εδώ χρειάζεται το πλούσιο λεξιλόγιο και η καλή χρήση της γλώσσας. Επιβεβλημένη λοιπόν θεωρείται η χρήση ενός σύγχρονου λεξικού και η συνεχής ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων και δοκιμίων. Έτσι βελτιώνουμε παράλληλα και την ταχύτητα ανάγνωσης και κατανόησης.
• για να μην κουράζεται πολύ το μυαλό του, καλό είναι να έχει ποικιλία στη μελέτη: λίγο διάβασμα, λίγο γράψιμο, μετά λίγη επανάληψη κ.ο.κ. Ποικιλία χρειάζεται και μεταξύ των μαθημάτων: μετά τα Μαθηματικά ας διαβάζει λίγη Ιστορία, μετά λίγη Φυσική, έπειτα Γεωγραφία κ.ο.κ.
• ένας καλός τρόπος ξεκούρασης του μυαλού μεταξύ των διαβασμάτων είναι το να ασχολείται με σκάκι, τάβλι, διάφορους γρίφους, σταυρόλεξα κλπ, παρά να αδρανεί (π.χ. παρακολουθώντας τηλεοπτικές σειρές που καλλιεργούν την παθητικότητα).
• όταν έχει να μάθει σχήματα, χημικούς και μαθηματικούς τύπους, εξισώσεις, χάρτες, διαγράμματα, οργανογράμματα, αρχιτεκτονικούς ρυθμούς, σχέδια μαχών κλπ, αποτελεσματικότερο είναι να σχεδιάζει τις εικόνες του βιβλίου αντιγράφοντάς τες, παρά να προσπαθεί να τις απομνημονεύσει κοιτώντας τες.
• να αντιμετωπίζει τη μελέτη της κάθε μέρας σαν να ήταν η μόνη που έχει να κάνει, χωρίς να το απασχολεί ο όγκος του μελλοντικού διαβάσματος. Έτσι αποφεύγει το άγχος.
• να προσπαθεί να μάθει τις ενότητες συνολικά και όχι πρόταση-πρόταση.
• να αποβάλει τη συνήθεια να ξαναδιαβάζει μηχανικά δυο και τρεις φορές την ίδια πρόταση ή παράγραφο.
• να υπογραμμίζει σωστά τα κείμενα που διαβάζει, για να βοηθά την προσοχή του να συγκεντρωθεί πάνω τους. Κατά την επανάληψη οι υπογραμμίσεις και οι πλαγιότιτλοι το βοηθούν να κερδίσει πολύτιμο χρόνο. Αυτό όμως που δεν βοηθά είναι μια σελίδα γεμάτη υπογραμμίσεις.
• στο τέλος κάθε ευρύτερης ενότητας μπορούμε να το εξετάζουμε και μάλιστα γραπτώς, όπως γίνεται και στις εξετάσεις. Αν και στην αρχή κάτι τέτοιο φαντάζει χρονοβόρο, μακροπρόθεσμα αποδεικνύεται ότι συμβάλλει στην καταπολέμηση του άγχους και στην απόκτηση αυτοπεποίθησης.

Η τήρηση των παραπάνω αρχών μπορεί να οδηγήσει σε σωστές συνήθειες μελέτης και σε επαρκή προετοιμασία με απώτερο στόχο την επιτυχία, κυρίως στις εξετάσεις. Συνεχίζοντας την αναφορά μας στους παράγοντες που συμβάλλουν στην αποτελεσματικότερη μελέτη, θα αναφερθούμε σ’ αυτούς που συνδέονται με τη συγκέντρωση και την απομνημόνευση. Γνωρίζοντας και ελέγχοντας αυτούς τους παράγοντες, μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί μας να μελετά με πιο αποδοτικό τρόπο.
Η συγκέντρωση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη θέληση, αλλά και από ορισμένους εξωτερικούς παράγοντες:

• οτιδήποτε δεν σχετίζεται άμεσα με το στόχο μελέτης της κάθε μέρας (π.χ. τηλεφωνική επικοινωνία με φίλους, κοινωνικές επισκέψεις, ραδιοφωνικές ή τηλεοπτικές εκπομπές κλπ) είναι πιθανό να διασπάσει την προσοχή του παιδιού και γι’ αυτό πρέπει να προσπαθούμε να το αγνοεί. Μπορεί να ασχοληθεί μ’ αυτό μόλις πετύχει τον ημερήσιο στόχο του.
• αναγκαία είναι η ως ένα βαθμό απομόνωση των βιοτικών και συναισθηματικών προβλημάτων.
• ένα αναπαυτικό κάθισμα και ένας χώρος μελέτης χωρίς πολλά ερεθίσματα, βοηθούν στη διατήρηση της προσοχής.
• η σωστή διατροφή και ο επαρκής ύπνος που έχει προηγηθεί καθυστερούν την κόπωση.
• για την αποφυγή της κόπωσης, και εφ’ όσον υπάρχει το χρονικό περιθώριο, μία ημέρα της εβδομάδας είναι καλό να αφιερώνεται σε ανάπαυση και ενασχόληση με ευχάριστες δραστηριότητες, όπως ο αθλητισμός, η μουσική, τα χόμπυ κλπ.

Η ικανότητα απομνημόνευσης των όσων διαβάζουμε ποικίλλει από άτομο σε άτομο. Έτσι π.χ. ένας οπτικός τύπος μαθαίνει καλύτερα όταν περιεργάζεται οπτικά τα σχήματα, τις εικόνες, τα κείμενα. Για έναν ακουστικό τύπο όμως είναι καλύτερα να περιγράφει «από μέσα του», να διαβάζει δυνατά ή ακόμα και να ηχογραφεί (π.χ. με ένα κινητό τηλέφωνο) ένα δύσκολο κείμενο, προκειμένου να το αφομοιώσει καλύτερα! Σε γενικές πάντως γραμμές, για να πετύχει το παιδί την καλύτερη δυνατή απομνημόνευση, πρέπει:

• να αρχίζει το διάβασμα από τα δυσκολώτερα σημεία.
• όπου μπορεί να χρησιμοποιεί μνημονικά τρυκ (ομοιοκαταληξίες, ακρώνυμα, ποιηματάκια, σχήματα κλπ) για να συνδέει τις πληροφορίες μεταξύ τους.
• να κρατά σημειώσεις γι’ αυτά που διαβάζει. Οι σημειώσεις πρέπει να είναι λιτές (όχι μακροσκελείς και λεπτομερείς), αλλά περιεκτικές.
• να αποφεύγει τα εξωτερικά ερεθίσματα (η συγκράτηση πληροφοριών είναι κατά 18% μεγαλύτερη όταν δεν ακούει παράλληλα μουσική και κατά 22% μεγαλύτερη όταν δεν έχει ανοικτή τηλεόραση).
• να μελετά την εξεταστέα ύλη εγκαίρως. Όσα μαθαίνει υπό το άγχος των εξετάσεων, ξεχνιούνται πιο εύκολα.
• να κάνει συστηματικές επαναλήψεις. Η συχνή επανάληψη βοηθά στην εδραίωση της μάθησης. Σε περιπτώσεις ανεπάρκειας χρόνου προτιμώτερη είναι η προσεκτική μελέτη λίγων σημαντικών στοιχείων, παρά η επιπόλαιη ανάγνωση όλης της ύλης.
• πριν από την εξέταση να δίνει χρόνο στον εαυτό του για χαλάρωση και ηρεμία. Άγχος, ένταση και πανικός αυτή την ώρα δεν ωφελούν, αντίθετα επιδεινώνουν την κατάσταση. Το άγχος μπορεί σε λογικά επίπεδα να βελτιώσει το βαθμό εγρήγορσης του ατόμου. Αν αυξηθεί όμως υπερβολικά, μπορεί και να ακινητοποιήσει το άτομο.

Οι παραπάνω επισημάνσεις δεν αποσκοπούν στην κατάργηση του ελεύθερου χρόνου. Η σωστή και μεθοδική οργάνωση μπορεί να οδηγήσει και στη δημιουργική εκμετάλλευση του χρόνου μελέτης και στην απόλαυση του ελεύθερου χρόνου. Ακολουθώντας τις παραπάνω υποδείξεις μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί μας να αποκτήσει σωστές συνήθειες μελέτης για την επόμενη φορά που θα βρεθεί ενώπιον εξετάσεων. Η επιμελής προετοιμασία στις περισσότερες περιπτώσεις μπορεί να εγγυηθεί θετικά αποτελέσματα.
Πηγή:   parentbookhttp://blogs.sch.gr/isiglavas/archives/800
Δείτε επίσης το άρθρο  Εποικοδομητική Μελέτη. Στρατηγικές για καλύτερη αφομοίωση και απομνημόνευση
σχετικά άρθρα:  Κανόνες για το πως να μελετώ σωστά.