Σχολείο απορροφά... σκουπίδια με τη βοήθεια σκουληκιών

Τα οργανικά απόβλητα εκατό νοικοκυριών και άλλων τόσων εστιατορίων... Μεγάλο μέρος των κλαδεμάτων του Δήμου Αγίου Νικολάου... Τα κατακάθια από τον καφέ που χρησιμοποιούν δεκάδες καφετέριες... Το γρασίδι που κουρεύεται κάθε τόσο από το Εθνικό Στάδιο του Αγίου Νικολάου... Αυτά και άλλα πολλά ανακυκλώνονται καθημερινά στον πρότυπο, πατενταρισμένο κομποστοποιητή που έχει κατασκευαστεί στην αυλή του 1ου Γυμνασίου Αγίου Νικολάου.

Στον ενάμιση χρόνο της λειτουργίας του, πάνω από 22 κυβικά υλικών, αντί να οδηγηθούν στα σκουπίδια, έχουν αξιοποιηθεί.

Έχουν μετατραπεί σε υγρό και στερεό κομπόστ. Έχουν συντελέσει στην παραγωγή σημαντικών ποσοτήτων τροφής. Μέρος αυτής έχει δωρηθεί σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Ένα άλλο μέρος αυτής έχει χρησιμεύσει προκειμένου οι έφηβοι μαθητές να γευτούν τη νοστιμιά της τροφής που έχουν παράξει με τα χέρια τους.

Όμως, τα όμορφα δε σταματούν εδώ... Ποσότητα των λαχανικών που καλλιεργούνται στα παρτέρια του πρότυπου κομποστοποιητή αφήνεται επίτηδες να ξεσποριάσει. Μετά, τα μέλη της μαθητικής ομάδας "Οικοδράστες" παίρνουν τους σπόρους, τους συσκευάζουν σε σακουλάκια και - μέσω της οργάνωσης "Κιβωτός των Σπόρων" - διανέμονται δωρεάν σε άλλους πολίτες για να μπορέσουν με τη σειρά τους να φυτέψουν κι αυτοί...

Όλη αυτή η προσπάθεια έχει οδηγήσει το 1ο Γυμνάσιο Αγίου Νικολάου να είναι υποψήφιο ως πρότυπο σχολείο της UNESCO και τους περισσότερους μαθητές του να είναι εξπέρ σε θέματα αειφορικής υπευθυνότητας και κυκλικής οικονομίας.

Συντονιστής της όλης προσπάθειας είναι ο καθηγητής Αγγλικής Γλώσσας Μανώλης Σησαμάκης. Δική του ιδέα ήταν η κατασκευή και λειτουργία του πρότυπου κομποστοποιητή στο σχολείο. Ο εφευρέτης Μανώλης Παπαδημητρόπουλος δέχτηκε με χαρά να παραχωρήσει την κατοχυρωμένη από τον ΟΒΙ (Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας) ευρεσιτεχνία του στο 1ο Γυμνάσιο, συμβάλλοντας κι αυτός με τη σειρά του στην ευαισθητοποίηση του πιο κρίσιμου μέρους της κοινωνίας μας: των έφηβων μαθητών.

Όπως λέει ο κ. Σησαμάκης, «ο οικοκομποστοποιητής του 1ου Γυμνασίου Αγίου Νικολάου είναι από τους πλέον προηγμένους στο είδος του. Ο οικονομικότερος στην εγκατάσταση και συντήρησή του σε βάθος χρόνου. Ο κομποστοποιητής αυτός βασίζεται σε πρωτοπόρα ελληνική ευρεσιτεχνία που αναπτύχθηκε στην Κρήτη και αντιπροσωπεύει μία από τις πλέον ελπιδοφόρες λύσεις επαναχρησιμοποίησης οργανικών αποβλήτων για τη δημιουργία τροφής.

Για τη χρήση του απαιτείται μόνο η προσθήκη οργανικών υλικών από τους μαθητές και τους λοιπούς χρήστες του και όχι αναδεύσεις και άλλες εργασίες. Είναι φυτευόμενος, αυτοποτιζόμενος, αυτολιπαινόμενος ο ίδιος και τα παρτέρια που υποστηρίζει, περιλαμβάνει λιμνούλα με ψαράκια και υδροχαρή φυτά που τρέφονται αποκλειστικά από αυτόν, κάθετους φυτεμένους τοίχους πολλαπλών δράσεων και ενσωματώνει πολλαπλούς βιοδείκτες που προειδοποιούν τους χρήστες του σε περίπτωση λανθασμένης χρήσης ή χειρισμών».

Ο οικοκομποστοποιητής βασίζεται σε μετεξέλιξη της πατέντας του ίδιου εφευρέτη για φυτεμένα πιθάρια-κομποστοποιητές, τα οποία χρησιμοποιούνται για οικιακή κομποστοποίηση. Είναι δομημένος με τρόπο τέτοιο, ώστε να παράγει και υγρό και στερεό κομπόστ, από το πιο πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά και το πλέον ενεργό. Στα πλεονεκτήματά του συγκαταλέγεται η έλλειψη οσμών των κοινών κομποστοποιητών, ενώ μέσω των ψαριών που υπάρχουν στη λιμνούλα μειώνονται τα κουνούπια του ευρύτερου σημείου.

Τα χρυσόψαρα στη λιμνούλα, είδος ευαίσθητο, αποτελούν έναν από τους 6 γεοδείκτες του πρότυπου κομποστοποιητή. Η γενική τους υγεία δείχνει πόσο θρεπτικό και σωστά παρασκευασμένο είναι το παραγόμενο διάλυμα του υγρού κομπόστ μέσα στο οποίο κολυμπούν.

Ένας άλλος από τους γεοδείκτες είναι η γενική υγεία των φυτών. Έχουν τοποθετηθεί από νούφαρα (υδροχαρή) μέχρι μπανανιές (που αγαπούν τα στραγγισμένα εδάφη) στο ίδιο σημείο. Εάν μιλούσαμε για απλό νερό, η μπανανιά δε θα επιβίωνε, αλλά επειδή πρόκειται για κομπόστ μεγαλώνει κανονικά.

Αξιοσημείωτη είναι η αναφορά και στην "αποικία" των γεωσκώληκων που κάνουν όλη τη δουλειά. Πρόκειται για σκουλήκια 5 ειδών, εκ των οποίων τα 4 εισαγόμενα και το ένα κρητικό. Η επιλογή τους έχει γίνει με κριτήριο το να υπάρχουν γεωσκώληκες ενεργοί σε όλες τις θερμοκρασίες και έτσι να λειτουργεί όλο το χρόνο ο κομποστοποιητής.

Πώς λειτουργεί

Οι μαθητές ανοίγουν τα πάνω πορτάκια, ρίχνουν μέσα τα οργανικά απόβλητα και τα σκουλήκια αναλαμβάνουν δράση. Καθώς τους αρέσουν τα φρέσκα πράγματα, κάνουν επίθεση στη νεοεισαγόμενη τροφή. Ταυτόχρονα, αυτοματισμοί παίρνουν νερό από τη λιμνούλα και ψεκάζουν με διάλυμα υγρού κομπόστ τόσο τα παρτέρια, όσο και τα ίδια τα υλικά. Τα τελευταία, καθώς έχουν μπολιαστεί με ένζυμα, επιτρέπουν τη μετατροπή των οργανικών αποβλήτων σε κομπόστ 4-5 φορές γρηγορότερα απ' ό,τι θα συνέβαινε με έναν κοινό κομποστοποιητή.

Το γεγονός αυτό είναι μόνο ένας από τους λόγους για τους οποίους ο πατενταρισμένος κομποστοποιητής του κ. Παπαδημητρόπουλου έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον πολλών ξενοδοχειακών μονάδων: Εξασφαλίζει άμεση απορρόφηση του μεγαλύτερου μέρους των σκουπιδιών από τις κουζίνες και τους κήπους, δε χρειάζεται προσωπικό για να λειτουργήσει, ενώ δίνει τη δυνατότητα πώλησης του κομπόστ που προκύπτει, έσοδα από τα... σκουπίδια, δηλαδή!

Η χαρά των μαθητών

Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Σησαμάκη, επειδή ο κομποστοποιητής του σχολείου έχει εκπαιδευτικό σκοπό, δημιουργήθηκαν περισσότερες τρύπες, ώστε να μπορούν να παιδιά να φυτεύουν. Και είναι, όπως λέει, μεγάλη η χαρά τους όταν βλέπουν το σπόρο τους να βγάζει βλαστάρι, όταν βλέπουν το βλαστάρι να μεγαλώνει και να καρπίζει. Αλλά ακόμα μεγαλύτερος είναι ο ενθουσιασμός των παιδιών όταν γεύονται τους καρπούς φυτών που τα ίδια είχαν φροντίσει...

Προκειμένου αυτή η χαρά να διαχέεται, οργανώνονται μικρές γιορτές, οι οποίες περιλαμβάνουν σαλάτες και φαγητό με πρώτες ύλες από τα παρτέρια και τις τρύπες του κομπόστ. Πρόκειται για μεγάλη επιτυχία, με δεδομένο το γεγονός πως πολλά παιδιά πριν "μπουν" στην ομάδα "Οικοδράστες" δεν ήξεραν καν να φυτεύουν! Σήμερα παίρνουν σπόρους από το σχολείο και φυτεύουν και στο σπίτι τους, όπου έχουν βάλει και τους γονείς στη διαδικασία της ανακύκλωσης, της κομποστοποίησης και της κυκλικής οικονομίας.

Δεν είναι σκουπίδια!

Οι μαθητές, όπως λέει ο κ. Σησαμάκης, δεν αντιμετωπίζουν πια τα οργανικά απόβλητα (καθαρίδια λαχανικών και χόρτων, τσόφλια αβγών και ξηρών καρπών, κατακάθια από καφέ, ξερά φύλλα και κλαδέματα κήπων κ.ά.) ως σκουπίδια. Βλέπουν πως αν αξιοποιηθούν σωστά είναι ικανά να παράξουν τροφή και μάλιστα σε ποσότητες τέτοιες που διανέμονται και σε μη έχοντες. Είναι χαρακτηριστικό πως π.χ. οι μπάμιες και τα βλίτα που παρήγαγαν οι μαθητές είχαν τέτοια απόδοση, που έφτασαν για να δώσουν και στη στέγη γερόντων...

Και όλα αυτά χωρίς κόστος, μόνα τους τα παιδιά με τα χέρια τους. Πρόκειται πραγματικά για ένα εκπληκτικό μάθημα περιβαλλοντικής αγωγής, αειφορικής υπευθυνότητας και οικιακής οικονομίας. Ένα μάθημα από αυτά που θα έπρεπε να παραδίδουν όλα τα ελληνικά σχολεία. Ένα μάθημα από αυτά που σίγουρα δε θα άφηναν αδιάφορους τους μαθητές...

Επίσημη παρουσίαση στην κοινωνία

Τα επίσημα εγκαίνια του 1ου Σχολικού Κομποστοποιητή Υγρού και Στερεού Vermicompost της Ευρώπης και η παρουσίασή του στην τοπική κοινωνία θα γίνουν μεθαύριο Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου στις 12 το μεσημέρι. Την παραμονή της εορτής του προστάτη της πόλης Αγίου Νικολάου, σύσσωμες οι τοπικές Αρχές θα βρίσκονται στο 1ο Γυμνάσιο για να γνωρίσουν από κοντά και να θαυμάσουν τη δουλειά που έχει γίνει.

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης θα γίνουν απονομές τιμητικών διπλωμάτων στους φορείς και στους εθελοντές που βοήθησαν και βοηθούν στη δημιουργία και λειτουργία του κομποστοποιητή.

«Θεωρούμε ότι ένα σχολείο πρέπει να διδάσκει πρώτα απ' όλα ήθος και αειφορική υπευθυνότητα απέναντι στους άλλους και στον κόσμο μας. Αυτό είναι και το στοίχημα που προσπαθεί να κερδίσει ο κομποστοποιητής μας με την εκπαίδευση των χρηστών του, των οικογενειών τους και της τοπικής - και όχι μόνο - κοινωνίας στην παραγωγική αειφορία. Είναι ευτύχημα ότι τόσοι πολλοί φορείς και "ανώνυμοι" και "επώνυμοι" εθελοντές και επιχειρήσεις αγκάλιασαν αυτήν την προσπάθεια. Η προσπάθειά τους αναγνωρίζεται με τις βραβεύσεις που θα γίνουν», δήλωσε ο κ. Σησαμάκης.

Ρεπορτάζ: Ελένη Σταυρουλάκη